A co jeśli już muszę zastosować chemię? Jak stosować środki ochrony roślin?
Jak już wcześniej wspomniałam w poście „Środki ochrony roślin nie działają. Dlaczego nie mogę poradzić sobie ze szkodnikami?„, odporność szkodników na środki chemiczne staje się coraz poważniejszym problemem dla hodowców roślin. W wyniku częstego stosowania tych samych preparatów, szkodniki mogą adaptować się do ich działania, co prowadzi do rozwoju populacji odpornych na dany środek. Problem ten dotyczy nie tylko indywidualnych hodowców, ale ma wymiar globalny – na całym świecie rosnąca liczba szkodników uodpornionych na powszechnie stosowane środki chemiczne sprawia, że coraz trudniej jest skutecznie chronić rośliny.
Aby zrozumieć dlaczego środki ochrony roślin czasem przestają działać, musimy najpierw przyjrzeć się dwóm kluczowym pojęciom: mechanizmowi działania oraz sposobowi działania tych preparatów. Zanim jednak przejdziemy do ich omawiania, warto wiedzieć, że preparaty zwalczające szkodniki dzielą się na dwie główne kategorie:
1. Środki naturalne / biologiczne
Środki naturalne są pochodzenia biologicznego i często obejmują substancje pochodzące z roślin, mikroorganizmów lub innych naturalnych źródeł. Mają one łagodniejsze działanie na środowisko, ale ich skuteczność może być wolniejsza lub wymagać częstszej aplikacji.
Przykładem takiego środka jest Spintor 240 SC (substancja czynna: spinosad), który powstaje na drodze fermentacji bakterii.
2. Środki syntetyczne
Syntetyczne środki są chemicznie wytwarzane i często działają szybciej oraz bardziej agresywnie, choć ich stosowanie może wiązać się z wyższym ryzykiem dla środowiska oraz mogą prowadzić do większych problemów związanych z odpornością szkodników.
Przykładem mogą być Mospilan 20 SP czy Karate Zeon 050 CS.
Wracając do mechanizmów i sposobów działania, oba terminy mają fundamentalne znaczenie w walce ze szkodnikami, ponieważ determinują, w jaki sposób dany środek chemiczny wpływa na organizm owada oraz jak dociera do niego, by wywołać pożądany efekt. Znajomość tych różnic pozwala nie tylko lepiej dobrać odpowiedni środek do walki z konkretnym szkodnikiem, ale także skutecznie rotować preparaty, minimalizując ryzyko rozwoju odporności u owadów i zachowując skuteczność ochrony roślin.
W skrócie…
- Sposób działania określa, jak preparat dostaje się do organizmu szkodnika (np. przez kontakt, spożycie, wchłonięcie przez roślinę).
- MOA (Mode of Action – Mechanizm działania) określa, co preparat robi z organizmem szkodnika (np. paraliżuje układ nerwowy, blokuje oddychanie).
Sposób działania środków owadobójczych
Sposób działania można podzielić na trzy główne kategorie:
1. Środki kontaktowe
Kiedy stosować?
- Widoczne szkodniki na powierzchni roślin – Środki kontaktowe działają bezpośrednio na owady, gdy zetkną się one z preparatem. Dlatego najlepiej sprawdzają się, gdy szkodniki są łatwo widoczne na liściach, pędach czy owocach.
- Szybka reakcja – Jeśli zauważasz objawy inwazji na powierzchni roślin (np. mszyce, przędziorki, mączliki), preparaty kontaktowe mogą szybko zadziałać, eliminując dorosłe osobniki i larwy.
Przykłady sytuacji:
- Przędziorki na liściach
- Mszyce na pędach
- Widoczne wciornastki na kwiatach lub liściach
- Miseczniki i tarczniki na gałęziach roślin
Zalety:
- Działa natychmiast po aplikacji.
- Szybko eliminuje widoczne szkodniki.
Wady:
Wymaga dokładnego oprysku całej rośliny, aby był skuteczny.
Nie dociera do ukrytych szkodników.
2. Środki systemiczne
Kiedy stosować?
- Szkodniki ukryte lub żerujące w trudno dostępnych miejscach – Środki systemiczne są wchłaniane przez roślinę i transportowane przez jej tkanki, co pozwala dotrzeć do szkodników, które ukrywają się w zakamarkach roślin lub wewnątrz nich (np. wełnowce, wciornastki, mszyce).
- Długotrwała ochrona – Środki te zapewniają długotrwałą ochronę, ponieważ szkodniki giną, gdy ssą soki roślinne zawierające insektycyd.
- Trudnodostępne rośliny – Gdy nie możesz opryskać całej rośliny lub dotrzeć do wszystkich miejsc, systemiczne środki są idealne.
Przykłady sytuacji:
- Wełnowce ukrywające się w korzeniach i zakamarkach roślin.
- Wciornastki w kwiatach lub wewnątrz liści.
- Mszyce na młodych pędach.
Zalety:
- Dociera do szkodników ukrytych wewnątrz roślin.
- Działa dłużej i zapewnia bardziej kompleksową ochronę.
Wady:
Nie jest skuteczny przeciwko szkodnikom, które nie pobierają soków z roślin (np. niektóre owady gryzące).
Działa wolniej niż środki kontaktowe.
3. Środki żołądkowe
Kiedy stosować?
- Szkodniki żerujące na liściach i częściach nadziemnych – Środki żołądkowe działają po spożyciu przez owady części rośliny pokrytej preparatem, dlatego są idealne dla owadów gryzących liście, kwiaty czy pędy (np. gąsienice, chrząszcze, larwy).
- Zwalczanie larw i owadów gryzących – Preparaty żołądkowe są skuteczne, gdy szkodniki jedzą tkanki roślinne i nie są wystawione na bezpośrednie działanie preparatu.
Przykłady sytuacji:
- Gąsienice na liściach.
- Larwy owadów zjadające pędy lub liście.
- Chrząszcze żerujące na powierzchni roślin.
Zalety:
- Skutecznie eliminuje owady gryzące i larwy.
- Działa przez kontakt ze zjedzoną częścią rośliny.
Wady:
- Nieskuteczny przeciwko owadom ssącym (np. mszycom, przędziorkom).
- Wymaga precyzyjnej aplikacji na powierzchnie, gdzie owady żerują.
Podsumowanie sposobów działania:
Środki kontaktowe są najlepsze, gdy szkodniki są widoczne na powierzchni roślin i musimy działać szybko. Sprawdzają się na szkodnikach takich jak mszyce, przędziorki, wciornastki, tarczniki i mączliki, które żerują na liściach i pędach.
- Karate Zeon 050 CS (Lambda-cyhalotryna)
- Ortus 05 SC (Fenpiroksymat)
- Floramite 240 SC (Bifenazat)
- Magus 200 SC (Fenazachina)
Środki systemiczne sprawdzają się, gdy szkodniki są ukryte wewnątrz roślin lub w trudno dostępnych miejscach. Są idealne do zwalczania szkodników ssących, takich jak wciornastki, mszyce, wełnowce, czy mączliki.
- Polysect 005 SL (Acetamipryd)
- Mospilan 20 SP (Acetamipryd)
- Confidor 200 SL (Imidachlopryd)
Środki żołądkowe są idealne, gdy walczysz z owadami gryzącymi, które spożywają liście, pędy lub kwiaty, takimi jak gąsienice, chrząszcze, lub larwy.
- Nomolt 150 SC (Teflubenzuron)
- Spintor 240 SC (Spinosad)
Czym jest MOA?
MOA to mechanizm w jaki dany środek owadobójczy wpływa na szkodnika. Środki te mogą działać na różne układy w organizmie owadów, a ich mechanizmy działania można podzielić na kilka głównych kategorii:
1. Mechanizm działania wpływający na układ nerwowy
Jak działa?
Środki chemiczne zakłócają przewodzenie impulsów nerwowych, co prowadzi do paraliżu, a następnie śmierci szkodników. Insektycydy działające na układ nerwowy atakują owady ssące i gryzące, powodując ich szybkie unieruchomienie.
Kiedy stosować?
- Szkodniki szybko rozmnażające się – Przędziorki, wciornastki, mszyce, które atakują rośliny w dużych ilościach, są wrażliwe na szybkie działanie neurotoksyn.
- Gdy chcesz szybko zredukować populację szkodników – Układ nerwowy zostaje sparaliżowany niemal natychmiast, co prowadzi do szybkiej eliminacji.
Przykłady środków:
- Mospilan 20 SP (Acetamipryd)
- Karate Zeon 050 CS (Lambda-cyhalotryna)
- Decis 2,5 EC (Deltametryna)
Zalety:
- Szybkie działanie, które jest idealne przy masowych inwazjach.
- Skuteczne wobec większości owadów ssących i gryzących.
Wady:
- Przy ciągłym stosowaniu tego samego MOA, szkodniki mogą się uodpornić.
2. Mechanizm działania zakłócający procesy wzrostu i linienia
Jak działa?
Środki te zaburzają proces linienia i rozwoju owadów, uniemożliwiając im przejście z larw do dorosłych osobników. Skutkuje to obumieraniem larw i hamowaniem rozwoju populacji.
Kiedy stosować?
- Zwalczanie larw i młodych stadiów rozwojowych – Środki te są najbardziej efektywne na szkodniki w fazie larwalnej (np. wciornastki, przędziorki, mszyce), które muszą linieć, aby przejść do kolejnych stadiów rozwoju.
- Gdy chcesz kontrolować populację w długim okresie – Środki zakłócające wzrost działają wolniej, ale mają długotrwały efekt, eliminując szkodniki w fazie rozwoju.
Przykłady środków:
- Nomolt 150 SC (Teflubenzuron)
- Insegar 25 WG (Fenoksykarb)
Zalety:
- Skuteczne w długoterminowej kontroli populacji, szczególnie na larwy.
- Minimalizują ryzyko odporności, ponieważ nie atakują bezpośrednio układu nerwowego.
Wady:
- Działają wolniej, więc potrzeba czasu, aby zauważyć efekty.
- Mniej skuteczne na dorosłe szkodniki.
3. Mechanizm działania zakłócający metabolizm komórkowy
Jak działa?
Środki te blokują podstawowe procesy metaboliczne w komórkach owadów, takie jak oddychanie komórkowe lub produkcja energii (ATP), co prowadzi do ich śmierci. Działają zarówno na larwy, jak i dorosłe osobniki.
Kiedy stosować?
- Szkodniki trudne do zwalczenia – Mechanizm ten jest skuteczny w przypadku szkodników, które rozwijają się w różnych warunkach i są odporne na inne rodzaje środków, np. przędziorki.
- Gdy inne metody zawiodły – Blokowanie metabolizmu komórkowego może być ostatnią linią obrony, gdy szkodniki rozwijają odporność na inne MOA.
Przykłady środków:
- Vertimec 018 EC (Abamektyna)
- Ortus 05 SC (Fenpiroksymat)
Zalety:
- Skuteczne w zwalczaniu zarówno larw, jak i dorosłych osobników.
- Działa na szerokie spektrum szkodników, w tym na te odporne na inne MOA.
Wady:
- Może działać wolniej w porównaniu do środków wpływających na układ nerwowy.
4. Mechanizm działania zakłócający procesy oddychania
Jak działa?
Te środki chemiczne zakłócają procesy oddychania owadów poprzez blokowanie przetchlinek lub zakłócanie pracy układu oddechowego, co prowadzi do uduszenia szkodnika. Często mają działanie mechaniczne (np. oleje parafinowe) i są skuteczne wobec owadów o twardych osłonach.
Kiedy stosować?
- Szkodniki zewnętrzne i o twardej osłonie – Mechanizm ten jest skuteczny na owady o twardej osłonie, takie jak tarczniki i miseczniki.
- Gdy szkodniki są odporne na inne środki chemiczne – Środki blokujące oddychanie są skuteczne, nawet gdy szkodniki są odporne na preparaty neurotoksyczne.
Przykłady środków:
- Promanal 60 EC (Olej parafinowy)
- Treol 770 EC (Olej parafinowy)
Zalety:
- Działa mechanicznie, co minimalizuje ryzyko rozwoju odporności.
- Skuteczne na owady trudne do zwalczenia, takie jak tarczniki i miseczniki.
Wady:
- Ograniczona skuteczność wobec szkodników ukrywających się wewnątrz roślin.
- Działa tylko na owady, które są bezpośrednio pokryte preparatem.
Podsumowanie mechanizmów działania:
Środki wpływające na układ nerwowy działają szybko i są skuteczne na masowe infestacje. Sprawdzają się przy szkodnikach ssących i gryzących, które są widoczne, takich jak mszyce, wciornastki, przędziorki i mączliki.
- Polysect 005 SL (Acetamipryd) – systemiczny, wpływ na układ nerwowy.
- Mospilan 20 SP (Acetamipryd) – systemiczny, wpływ na układ nerwowy.
- Karate Zeon 050 CS (Lambda-cyhalotryna) – kontaktowy, wpływ na układ nerwowy.
- Decis 2,5 EC (Deltametryna) – kontaktowy i żołądkowy, wpływ na układ nerwowy.
Środki zakłócające wzrost i linienie są najlepsze do długotrwałej kontroli populacji, szczególnie na larwy owadów, takich jak wciornastki, przędziorki, czy mszyce. Działają na młodsze stadia rozwojowe, zapobiegając przejściu do dorosłej formy.
- Nomolt 150 SC (Teflubenzuron) – kontaktowy i żołądkowy, inhibitor chityny.
- Nissorun Strong 250 SC (Hexythiazoks) – kontaktowy, zakłócenie rozwoju przędziorków (głównie jaja i larwy).
Środki zakłócające metabolizm komórkowy są skuteczne przeciwko szkodnikom trudnym do zwalczenia, np. przędziorkom i wciornastkom, oraz w walce z odpornością. Działają zarówno na larwy, jak i dorosłe osobniki.
- Ortus 05 SC (Fenpiroksymat) – kontaktowy, hamowanie oddychania komórkowego przędziorków.
- Magus 200 SC (Fenazachina) – kontaktowy, działanie na larwy i dorosłe przędziorki.
- Floramite 240 SC (Bifenazat) – kontaktowy, silne działanie na przędziorki.
- Vertimec 018 EC (Abamektyna) – kontaktowy i żołądkowy, wpływ na metabolizm komórkowy.
Środki blokujące oddychanie sprawdzają się na owady o twardych osłonach, takie jak tarczniki, miseczniki, czy wełnowce, oraz wtedy, gdy inne środki nie działają. Działają mechanicznie, blokując przetchlinki i dusząc szkodniki.
- Treol 770 EC (Olej parafinowy) – kontaktowy, mechaniczne zakłócanie oddychania.
Dlaczego stosowanie mieszanin i/lub rotacja środków owadobójczych są ważne?
Rotacja i mieszaniny środków owadobójczych to strategiczne narzędzia, które pozwalają utrzymać skuteczność ochrony roślin w dłuższym okresie i zapobiegają poważnym problemom, takim jak odporność szkodników.
1. Zapobieganie rozwojowi odporności u szkodników
Szkodniki mogą stopniowo rozwijać odporność na środki chemiczne, jeśli stosuje się ciągle ten sam preparat lub środek o tym samym mechanizmie działania (MOA). Rotacja środków o różnych MOA zmniejsza szansę, że szkodniki przetrwają i rozmnożą się, rozwijając odporność.
- Przykład: Stosowanie jedynie preparatów wpływających na układ nerwowy (np. acetamiprydu) może doprowadzić do powstania odpornej populacji. Rotacja z preparatami wpływającymi na linienie (np. teflubenzuron) zmniejsza ryzyko rozwoju odporności.
2. Skuteczność na różnych etapach rozwoju szkodnika
Różne środki działają lepiej na różne stadia rozwoju owadów, np. jaja, larwy czy dorosłe osobniki. Rotacja środków zapewnia, że żaden etap rozwojowy nie zostanie pominięty.
- Przykład: Preparaty kontaktowe, takie jak Karate Zeon, mogą skutecznie zwalczać dorosłe owady, ale larwy mogą przetrwać. Rotacja z systemicznymi preparatami, takimi jak Mospilan, pomoże dotrzeć do larw i jaj ukrytych w tkankach roślin.
3. Zwiększona skuteczność
Mieszanie środków o różnych mechanizmach działania atakuje szkodniki z kilku stron, co zwiększa ogólną skuteczność zwalczania. Nawet jeśli niektóre szkodniki mają wrodzoną odporność na jeden mechanizm działania, drugi środek może skutecznie je zabić.
- Przykład: Połączenie środka zakłócającego układ nerwowy (Decis 2,5 EC) z preparatem wpływającym na metabolizm (Vertimec 018 EC) działa synergicznie, eliminując zarówno dorosłe osobniki, jak i larwy.
4. Ochrona upraw w dłuższej perspektywie
Długotrwałe stosowanie tych samych środków może z czasem prowadzić do problemów z ochroną roślin. Rotacja pozwala na zachowanie skuteczności środków przez dłuższy czas i utrzymanie zdrowych upraw.
- Przykład: Stosowanie tego samego preparatu przez kilka sezonów może doprowadzić do jego nieskuteczności. Rotacja środków co sezon pozwala zachować zdrowe rośliny na dłużej.
Zalety:
- Mniejsze ryzyko odporności – różnorodność w stosowanych środkach chemicznych zmniejsza prawdopodobieństwo powstania populacji odpornych szkodników.
- Większa skuteczność – różne mechanizmy działania zapewniają, że wszystkie stadia rozwojowe szkodnika zostaną zwalczone.
- Dłuższa ochrona roślin – rotacja chroni rośliny przed długoterminowym obciążeniem tymi samymi chemikaliami, które z czasem tracą na skuteczności.
Wady:
- Kosztowność – konieczność zakupu różnych preparatów może zwiększać koszty ochrony roślin.
- Konieczność znajomości mechanizmów działania – hodowca musi znać różnice między mechanizmami działania środków, aby skutecznie je rotować.
Strategia walki
Poniżej znajduje się tabela z propozycją strategii walki z różnymi szkodnikami, uwzględniająca środki naturalne/biologiczne, rotację syntetycznych środków, oraz mieszaniny syntetyków.
| Nazwa szkodnika | Strategia naturalna/biologiczna | Strategia z rotacją środków syntetycznych | Strategia z mieszaniną środków syntetycznych |
|---|---|---|---|
| Przędziorki | Vertimec 018 EC (Abamektyna) – działa poprzez zakłócenie metabolizmu komórkowego, kontaktowy i żołądkowy. Spintor 240 SC (Spinosad) – naturalny środek zakłócający układ nerwowy owadów. Regularna aplikacja ogranicza odporność. | Nissorun Strong 250 SC (Hexythiazoks) – hamuje wzrost przędziorków (jaja i larwy). Floramite 240 SC (Bifenazat) – kontaktowy środek zabijający przędziorki poprzez hamowanie metabolizmu komórkowego. | Ortus 05 SC (Fenpiroksymat) + Decis 2,5 EC (Deltametryna) – mieszanina środków działających kontaktowo i systemicznie, które eliminują zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki. |
| Wciornastki | Spintor 240 SC (Spinosad) – działa na układ nerwowy, hamuje żerowanie wciornastków. NeemAzal (Azadyrachtyna) – naturalny ekstrakt, zakłóca hormonalny rozwój owadów, hamuje wzrost i żerowanie. | Mospilan 20 SP (Acetamipryd) – działa systemicznie na układ nerwowy. Karate Zeon 050 CS (Lambda-cyhalotryna) – działa kontaktowo na układ nerwowy wciornastków. | Mospilan 20 SP + Nomolt 150 SC (Teflubenzuron) – mieszanina środków, które atakują wciornastki w różnych stadiach rozwoju (larwy, dorosłe osobniki). |
| Wełnowce | NeemAzal (Azadyrachtyna) – naturalny środek zakłócający rozwój hormonalny i żerowanie wełnowców. Vertimec 018 EC (Abamektyna) – kontaktowy środek biologiczny zakłócający metabolizm komórkowy. | Confidor 200 SL (Imidachlopryd) – systemiczny, działa na układ nerwowy. Mospilan 20 SP – systemiczny, działający na układ nerwowy. | Confidor 200 SL + Karate Zeon 050 CS – mieszanina systemicznego i kontaktowego środka, atakująca wełnowce w różnych fazach. |
| Ziemiórki | NeemAzal (Azadyrachtyna) – naturalny środek biologiczny, zakłócający rozwój i żerowanie larw ziemiórek. Spinosad – działa na dorosłe ziemiórki i ich larwy, wpływając na układ nerwowy. | Decis 2,5 EC (Deltametryna) – działa kontaktowo na larwy i dorosłe owady. Nomolt 150 SC – działa na larwy ziemiórek, hamując ich linienie. | Nomolt 150 SC + Mospilan 20 SP – mieszanka środków zwalczających larwy oraz dorosłe osobniki poprzez kontakt i działanie systemiczne. |
| Tarczniki | Treol 770 EC (Olej parafinowy) – działa mechanicznie, blokując oddychanie tarczników. NeemAzal (Azadyrachtyna) – naturalny ekstrakt, zakłócający rozwój larw i młodych osobników. | Mospilan 20 SP – systemiczny środek działający na ssące owady. Confidor 200 SL – systemiczny, wpływający na układ nerwowy dorosłych tarczników. | Confidor 200 SL + Karate Zeon 050 CS – mieszanina środków systemicznych i kontaktowych, eliminująca dorosłe tarczniki i larwy. |
| Miseczniki | Treol 770 EC (Olej parafinowy) – blokuje oddychanie miseczników. NeemAzal (Azadyrachtyna) – hamuje rozwój i żerowanie. | Mospilan 20 SP – systemiczny, działa na ssące owady. Confidor 200 SL – działa systemicznie na układ nerwowy miseczników. | Confidor 200 SL + Karate Zeon 050 CS – mieszanka atakująca ssące miseczniki poprzez działanie systemiczne i kontaktowe. |
Wyjaśnienie strategii:
- Strategia naturalna/biologiczna opiera się na stosowaniu preparatów pochodzenia naturalnego, które mają łagodniejszy wpływ na środowisko i mniejsze ryzyko odporności, ale wymagają częstszego stosowania.
- Rotacja środków syntetycznych polega na stosowaniu różnych preparatów z odmiennymi mechanizmami działania w różnych okresach, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju odporności u szkodników.
- Mieszanina środków syntetycznych pozwala na jednoczesne atakowanie szkodników w różnych stadiach rozwoju lub z użyciem środków działających w różny sposób, co zwiększa skuteczność, ale wymaga odpowiedniego dobrania preparatów, aby uniknąć fitotoksyczności.
Dlaczego nie należy używać środków ochrony roślin jako środek prewencyjny?
- Regularne i nieuzasadnione stosowanie środków chemicznych może przyczynić się do rozwoju odporności u szkodników. Kiedy środki są używane zbyt często, owady mogą przystosować się do działania preparatów, tworząc populacje odporne na dany środek. Skutkuje to koniecznością stosowania coraz silniejszych i bardziej toksycznych preparatów, co z kolei zwiększa ryzyko dla środowiska.
- Środki ochrony roślin działają nie tylko na szkodniki, ale mogą także zaszkodzić pożytecznym owadom, takim jak zapylacze (np. pszczoły) czy drapieżniki naturalnych szkodników (np. biedronki). Używanie chemikaliów w celach prewencyjnych może prowadzić do zaburzenia naturalnej równowagi ekologicznej, zwiększając presję na środowisko i osłabiając naturalne mechanizmy kontroli szkodników.
- Chemiczne środki ochrony roślin mogą przedostawać się do gleby, wód gruntowych oraz atmosfery, prowadząc do zanieczyszczenia środowiska. Kiedy są stosowane niepotrzebnie, zwłaszcza w dużych ilościach, zwiększa to ryzyko kumulacji toksycznych substancji, które mogą mieć negatywny wpływ na organizmy żyjące w ekosystemie.
- Środki chemiczne, stosowane nadmiernie i prewencyjnie, mogą obciążać rośliny oraz mikroorganizmy w glebie. Nawet jeśli roślina nie wykazuje objawów chorób czy szkodników, nadmiar chemikaliów może prowadzić do osłabienia jej naturalnych mechanizmów obronnych i wpływać negatywnie na zdrowie gleby.
Warto stosować środki ochrony roślin tylko wtedy, gdy jest to rzeczywiście konieczne, opierając się na monitoringu i odpowiedniej diagnozie problemu. Prewencyjne stosowanie bez podstaw może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Podsumowanie
Podsumowując, stosowanie środków ochrony roślin, zwłaszcza chemicznych, powinno być ostatecznością, zarezerwowaną na sytuacje, gdy inne metody, takie jak metody biologiczne, mechaniczne czy odpowiednie zarządzanie środowiskiem, nie przyniosą rezultatów. Używanie chemikaliów prewencyjnie może prowadzić do wielu problemów, w tym rozwoju odporności, zanieczyszczenia środowiska i zaburzenia równowagi ekologicznej.
Bardzo ważne jest rozumienie różnicy między mechanizmem a sposobem działania środków ochrony roślin, oraz dlaczego rotacja i mieszanie preparatów, jeśli już musimy ich użyć, są niezbędne, aby zapobiegać rozwijaniu się odporności u szkodników.
Zdrowie roślin i skuteczność ochrony można zapewnić poprzez świadome zarządzanie uprawą i stosowanie różnych metod ochrony roślin w odpowiedni sposób.
Udostępnij:
